D’aquelas que cantan as pombas y as frores
Todos din que teñen alma de muller,
Pois eu que n’as canto, Vire d’a Paloma,
¡Ay! ¿de que’ a terei?
Xa en 1885, Curros Enríquez escribía o seu coñecido poema “A Rosalía“, con motivo do falecemento da autora. A figura de Rosalía de Castro espertou, en todas as épocas, a sensibilidade das creadoras e creadores. De dentro e de fóra de Galiza, como é o caso do poema –”Canzón de cuna para Rosalía Castro, morta”– de Federico García Lorca.
No ano 1997, a Fundación Rosalía de Castro –a idea partiu de Ana Blanco– editou un libro–cedé en homenaxe a Rosalía. Cumpríanse cincuenta anos do padroado que fixera realidade a casa–museo da escritora. Co título Daquelas que cantan, once mulleres rendían homenaxe a Rosalía.
O libro–cedé era unha gravación das voces das poetas cos seus versos dedicados a Rosalía, un acompañamento musical para cada poema –da autoría de Rodrigo Romaní– e os retratos das poetas –obra de María Esteirán.
As once poetas –de distintas xeracións– eran:
Pura Vázquez (1918–2006):
Todo fala de ti. Silencio e pranto.
Rosalía de amor, coa dalia altiva
no clamor anceante do teu nome.
Luz Pozo Garza (1922–2020):
En Bonaval veño a pensar en ti
Para sentir a vida que abonda nunha bágoa
María do Carme Kruckenberg (1926–2015):
Hoxe pasei por Padrón,
Hoxe vin a Rosalía,
estaba erguida no monte
ollando pasar a vida
Xohana Torres (1929–2017):
Ti es para min isa barca que lembra
Toda a presencia de madeiras náufragas
María Xosé Queizán (1939):
Cansa de errar polos faiados
Tropezando en palabras balorentas
regresas ao bosque.
Helena Villar Janeiro (1949):
¿Por que nos mira o medo azul
pola xanela?
Chus Pato (1955):
Este é o retrato dunha muller, morta, pintado polo seu fillo que seguramente amaba
e esta, na que agora entras, a casa na que esta muller viviu
Pilar Pallarés (1957):
Pero agora estás morta
Moito antes de estar morta
Ana Romaní (1962):
O branco silencio das naus
enche o mar espido da hora
Yolanda Castaño (1977):
Dime quén es ás portas da cidade
ónde existes
E, deixamos para o final –no libro–cedé aparece en noveno lugar– a Xela Arias (1962–2003). A autora homenaxeada nas Letras Galegas en 2021 dedícalle a Rosalía de Castro o poema “A de quen comprende”:
I
A de quen comprende non é
palabra feliz.
A de quen transmite é
terminoloxía útil.
Se na vida cotiá o balazo
non rebenta en estourido a estupidez, pouco importa intelixencia ou sentimento.
II
Inmaculábante. Eras necesaria. Inmaculante. Es o principio da camiñada.
Mira como así rabenan,
rematan esgotado o teu dereito a rebentar.
Nada novo, inmaculada Rosalía.
Tal sempre mulleres confinadas na construcción
doutros,
comprendes:
revólveseche a arma contra ti.
A de quen comprende non é
palabra de feliz.
[wps_separator style=”default” top=”no” text=”Top” separator_color=”#444″ link_color=”#444″ size=”2″ margin=”15″]
Xela Arias recita o seu poema –”A de quen comprende“– dedicado a Rosalía, contido no libro–cedé Daquelas que cantan:
[wps_audio url=”https://nova.academia.gal/documents/35271/150441/9.Daquelas-que-cantan-Xela-Arias.mp3/297f7cf9-0075-458b-59f2-6a107c3778c7?t=1614158534193″ width=”100%” autoplay=”no” loop=”no”]
[wps_separator style=”default” top=”no” text=”Top” separator_color=”#444″ link_color=”#444″ size=”2″ margin=”15″]
